Hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ đang diễn biến phức tạp trên không gian mạng

Hoạt động kinh doanh thương mại điện tử trong năm qua chứng kiến sự bùng nổ và có bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, quy mô thu hút nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia. Chính vì tốc độ tăng trưởng nhanh và doanh thu ngày một lớn, các đối tượng thường xuyên tận dụng mọi kẽ hở để một mặt cung cấp thông tin về hàng hóa, thông tin giao dịch trên Internet; quảng bá trực tuyến và khuyến mại rầm rộ; mặt khác nhập lậu hoặc đưa những hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ qua cửa khẩu, biên giới, cảng biển, sân bay… bán tràn lan trên thị trường nội địa với quy mô ngày một lớn.

Bên cạnh sự phát triển tích cực, thương mại điện tử cũng tồn tại một số yếu tố tiêu cực, tình trạng chào bán hàng giả, hàng cấm, hàng nhập lậu trên các trang thương mại điện tử, mạng xã hội có xu hướng gia tăng và tiềm ẩn nhiều phức tạp.

Kết quả kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến TMĐT trong năm 2023 của lực lượng QLTT cả nước kiểm tra 1022 vụ, xử lý 928 vụ, phạt tiền hơn 15 tỉ đồng. Trị giá hàng hóa vi phạm hơn 6,3 tỉ đồng.

Trên các trang website bán hàng hoặc qua mạng xã hội thường không ghi địa chỉ cụ thể, chỉ có điện thoại để giao dịch. Khi có khách hỏi mua hàng thì sẽ hỏi địa chỉ để giao nhận hàng hóa, thanh toán tại nhà. Hoàn toàn người mua không biết người bán là ai, sản phẩm như thế nào. Các đối tượng khi có người lạ dò hỏi xem hàng thì thường không trả lời; ngoài ra vì là không gian, địa chỉ ảo trên mạng Internet nên dễ dàng gỡ bỏ thông tin nhằm xóa dấu vết, gây cản trở việc thu thập chứng cứ, chứng minh vi phạm.

Các đối tượng kinh doanh hàng hóa vi phạm thường có quy mô nhỏ lẻ (không có sẵn hàng hoặc cất giấu hàng ngay tại chỗ ở) nên rất khó phát hiện, kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm. Hiện nay qua nhiều trường hợp phát hiện các đối tượng thường thuê các căn hộ chung cư vừa làm nhà ở, vừa làm điểm tập kết, trung chuyển hàng hóa. Các khu vực này thường có an ninh, bảo mật cao gây khó khăn cho công tác tiếp cận, trinh sát.  Khi có sự phối hợp của chính quyền địa phương kiểm tra các điểm này thì các đối tượng thường có biểu hiện chống đối hoặc giải thích hàng hóa tập kết với nhu cầu sử dụng, tặng cho, không phải mục đích kinh doanh, không chấp nhận xử lý.

Trước thực trạng việc mua bán các loại hàng hóa kém chất lượng, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ trên không gian mạng diễn ra ngày càng gia tăng và phức tạp, Tổng cục Quản lý thị trường đã chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng triển khai nhiều giải pháp để kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm.

Minh chứng cho điều đó là Quyết định số 319/QĐ-TTg ngày 29/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trên TMĐT đến năm 2025 là một trong những giải pháp quan trọng để phòng chống hàng giả, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng đã phát huy hiệu quả.

Phó Tổng Cục trưởng Nguyễn Thanh Bình trực tiếp kiểm tra tại kho hàng trên địa bàn TP Pleiku

Điển hình tại Gia Lai, ngày 02/11/2023, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Lãnh đạo Tổng cục, Cục Nghiệp vụ QLTT và Cục QLTT tỉnh Gia Lai phối hợp với Đội Cánh sát kinh tế - Công an thành phố Pleiku tiến hành kiểm tra đột xuất Hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên (Ngọc Quyên Shop, tài khoản Facebook “Ngọc Quyên Gia Lai”) tại 101/5 Lê Đại Hành, phường Đống Đa, thành phố Pleiku, tỉnh  Lai phát hiện Hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên đã vi phạm buôn bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu; buôn bán hàng hóa xân phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường internet; kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ; kinh doanh hàng hóa nhập lậu, trị giá hàng hóa vi phạm 482.171.000 đồng. Hiện vụ việc đang được chuyển toàn bộ hồ sơ, tang vật đến Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an thành phố Pleiku để điều tra theo quy định.

Lực lượng chức năng kiểm tra kho hàng tại Tuyên Quang

Trước đó, ngày 06/10/2022 Cục Nghiệp vụ QLTT phối hợp với Cục QLTT tỉnh Tuyên Quang; Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (PC03) – Công an tỉnh Tuyên Quang; Công an huyện Hàm Yên tiến hành kiểm tra cửa hàng và kho chứa hàng hóa thuộc hộ kinh doanh Nguyễn Thu Đông (tài khoản Facebook “Nhật Minh Shop”) phát hiện hộ kinh doanh Nguyễn Thu Đông đang kinh doanh 34.797 đơn vị sản phẩm hàng hóa có dấu hiệu vi phạm là hàng hóa nhập lậu, hàng giả mạo nhãn hiệu và hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Kết quả xử lý vụ việc xử phạt Hộ kinh doanh Nguyễn Thu Đông do ông Nguyễn Thu Đông làm chủ hộ với số tiền 424 triệu đồng.

Bất ngờ, trong tháng 12/2023 vừa qua, Cục Nghiệp vụ QLTT, Tổng cục QLTT đã tiến hành kiểm tra các cơ sở kinh doanh được quảng cáo trên các website TMĐT như: phoxedien.com; hamachi.vn; thegioixechaydien.com.vn, qua đó đã phát hiện và thu giữ hàng trăm xe đạp điện với nhiều dấu hiệu vi phạm về tiêu chuẩn kỹ thuật, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ cũng như quảng cáo sản phẩm trên môi trường internet. Hiện vụ việc đang được Cục Nghiệp vụ QLTT phối hợp với các Cục QLTT địa phương có cơ sở kiểm tra tiếp tục các bước để xử lí vi phạm theo quy định của pháp luật.

Có thể thấy, hiện nay tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng cấm, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng kém chất lượng công khai trên các trang website thương mại điện tử, đặc biệt các sàn giao dịch thương mại điện tử và mạng xã hội,... thực sự gây ảnh hưởng nghiêm trọng, đe dọa đến môi trường kinh doanh chung, ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của người tiêu dùng.

Việc chủ động điều tra, phát hiện vi phạm trên nền tảng TMĐT gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế do các đối tượng vi phạm thường giới thiệu trên website TMĐT là mẫu hàng chính hãng, nhưng khi giao hàng thì giao hàng giả hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ, không bảo đảm chất lượng. Việc truy xuất, lưu trữ các giao dịch thương mại điện tử, hàng hóa giao dịch còn gặp nhiều khó khăn.

 Theo đó, Tổng cục QLTT đã chỉ đạo lực lượng QLTT tổ chức theo dõi thông tin, nắm tình hình địa bàn, thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát, thanh tra, đôn đốc việc tuân thủ pháp luật về TMĐT của các thương nhân, tổ chức, cá nhân và các mô hình kinh doanh thương mại điện tử; chủ trì, phối hợp xử lý các vụ việc hoặc chuyển hồ sơ đến cơ quan chức năng có thẩm quyền xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến thương mại điện tử.